Tiến sĩ Ioannis Mavromichalis
Bởi vì muối rất rẻ nên đôi khi chúng ta không quan tâm cần bổ sung bao nhiêu vào trong thức ăn, nhưng việc bổ sung nhiều muối không phải lúc nào cũng cho kết quả tốt.
Trong lịch sử nhân loại, từ rất lâu muối được xem như một nguyên liệu có giá trị cao, bằng chứng là muối được sử dụng như một hình thức thanh toán trong thời kỳ đầu. Ngày nay muối rất rẻ và có sẵn ở mọi nơi, nó vẫn còn giữ nguyên giá trị trong dinh dưỡng mặc dù không nhiều người nghĩ về nó khi lập công thức thức ăn cho thú.
Thật vậy, có một nguyên tắc vàng là cần bổ sung khoảng 0,5% muối trong mọi loại thức ăn cho heo cũng như cho gia cầm và điều này đã được áp dụng trong ngành chăn nuôi qua nhiều thập kỷ. Ngày nay quy tắc này vẫn còn hiệu lực nhưng những hiểu biết mới đã yêu cầu vấn đề này cần được làm sáng rõ trong một số trường hợp cụ thể và ngoại lệ.
Natri và Clo (Na và Cl)
Nuối được sử dụng để đáp ứng các nhu cầu của thú về Na và Cl. Theo NRC (Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Hoa Kỳ), nhu cầu về muối dao động từ 0,1-0,25% trong các loại thức ăn hoàn chỉnh cho heo và gia cầm. Giả sử muối tinh khiết chứa 39,5% Na và 60,5%Cl, khi bổ sung 0,5% muối vào khẩu phần tương đương với cung cấp khoảng 0,20% Na và 0,30% Cl. Điều này là bằng chứng làm sáng tỏ quy tác bổ sung 0,5% muối là để đảm bảo cung cấp đủ Na mà chưa quan tâm đến Cl. Lượng Cl dư thừa sẽ được bài tiết ra ngoài theo đường nước tiểu.
Chức năng
Rất ngắn gọn, natri và clo là các chất điện giải lớn góp phần vào việc duy trì sự chênh lệch điện hóa màng tế bào (được gọi là điện thế màng). Chúng cũng tham gia vào quá trình tiêu hóa (HCl trong dạ dày), hấp thụ (Na) và vận chuyển các chất dinh dưỡng từ ruột vào máu. Chúng cũng đóng góp vào việc duy trì lượng máu và áp lực máu, và tham gia vào hệ thống renin-angiotensin-aldosterone. Rõ ràng từ danh sách các chức năng ấn tượng này mà natri và clo là rất cần thiết cho cơ thể và cho sự sống.
Thiếu hụt
Thiếu hụt nghiêm trọng natri và clo dẫn đến phù não, co giật, hôn mê, tổn thương não và cuối cùng là tử vong. Sự thiếu hụt nhẹ là nguyên nhân gây ra các trường hợp giảm năng suất ở tất cả các loài động vật. Ngày nay, sự thiếu hụt natri và clo chỉ xảy ra khi có sai phạm trong quá trình trộn thức ăn hoặc trong quá trình xây dựng công thức. Trường hợp này không hiếm gặp như chúng ta nghĩ, những sai phạm này vẫn thường xảy ra mà không ai nhận thấy cho đến khi quá muộn. Trong hầu hết các trường hợp, vấn đề nằm ở chỗ không bổ sung đủ muối, sau đó dẫn đến năng suất thấp và giảm lợi nhuận.
Độc tính
Mặt khác, động vật có thể chịu được nồng độ muối khá cao trong khẩu phần ăn của chúng. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng lợn choai có thể chịu đựng lên đến 8% muối trong khẩu phầ (tức là cao hơn 40 lần so với mức cần thiết). Tuy nhiên, để hóa giải mức độ muối cao như vậy, và để tiếp tục phát triển, chúng cần một lượng nước ngọt rất lớn. Nếu không đủ nước hoặc nước bị nhiễm mặn lợn có thể không chịu đựng nổi 1% muối trong khẩu phần (lượng này mới chỉ gấp 2 lần nhu cầu của chúng). Gia cầm không linh hoạt trong khả năng chịu mặn, đặc biệt là gia cầm đẻ vì muối làm ảnh hưởng đến chất lượng trứng của chúng.
Nước mặn
Ở nhiều vùng trên thế giới, nguồn cung cấp nước duy nhất cho chăn nuôi bị nhiễm mặn. Nước ven biển có thể chứa tới 200 mg / L Na, hoặc thậm chí nhiều hơn trong một số trường hợp đặc biệt. Trong trường hợp như vậy, cần phải tính đến yếu tố nước mặn khi xây dựng khẩu phần ăn. Điều này được thực hiện bằng cách giảm tỷ lệ tương ứng của muối trong thức ăn và (hoặc) tránh các thành phần giàu muối (ví dụ, bột cá, sữa, sản phẩm máu, vv). Nếu không, thú sẽ phải cố gắng vô ích để giải độc muối dư thừa bằng cách sử dụng nước mặn, điều này chỉ làm cho việc ngộ độc muối rơi vào tình trạng lâm sàng mạn tính. Trong trường hợp ít nghiêm trọng, tiêu chảy nhẹ có thể xuất hiện và tiếp tục kéo dài khi vấn đề nước ngọt còn chưa được giải quyết do bị phá vỡ sự cân bằng anion-cation. Trong trường hợp ngộ độc muối xảy ra ở mức độ nặng, thú sẽ cố gắng làm dịu cơn khát bằng cách tiếp tục uống nước biển.
Cân nhắc trong thực tiễn
Động vật mới sinh hoặc mới nở được cung cấp chế độ ăn giàu natri và clo có thể có nguy cơ ngộ độc muối nếu chúng không biết làm thế nào để uống từ hệ thống cấp nươc. Trong trường hợp này, cốc uống thường có lợi thế hơn núm uống. Nếu không có cốc uống, nên để núm uống nhỏ nước liên tục trong vài ngày đầu sẽ đảm bảo thú nhận ra nguồn nước.
Giả sử nhiễm độc muối nhẹ có thể tránh được (như mô tả ở trên), muối có thể là một chất thúc đẩy tăng trưởng rất rẻ tiền trong khẩu phần ăn cho tất cả các loài động vật vì nó cải thiện tính ngon miệng. Tất nhiên, nơi mà động vật dễ mắc tiêu chảy, muối dư thừa sẽ góp phần làm phân mềm, nếu không có nguồn gốc bệnh lý hiện tượng này không ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và năng suất.
Cho ăn đủ muối với thú sinh sản là rất quan trọng nhằm đáp ứng các nhu cầu của lợn nái mang thai ăn chế độ hạn chế và cải thiện tính ngon miệng của thức ăn cho heo nái nuôi con. Ngược lại, gia cầm đẻ nên được cho ăn đủ muối để trang trải các nhu cầu Cl, và sau đó, bổ sung Na từ nguồn không chứa Cl để đáp ứng nhu cầu về Na của chúng.
Nguyên liệu
Các nguyên liệu giàu natri và clo là bột cá, sữa cùng các dẫn xuất và các sản phẩm từ máu. Trong thực tế, sự kết hợp của các nguyên liệu này trong khẩu phần đắt tiền thường làm vượt quá yêu cầu về natri và clo. Điều này dẫn đến sự cần thiết làm cho gia súc non (heo con và gà con) dễ dàng tiếp cận nguồn nước không bị nhiễm mặn. Trong thực tế, khi nước mặn là nguồn nước duy nhất có sẵn, nên tránh hoàn toàn các nguyên liệu như vậy trong khẩu phần.
Bột huyết tương có thể chứa lên đến 5% Na và 2% Cl, trong khi đó bột cá không chứa nhiều hơn 1% mỗi chất. Tương tự như vậy, bột thịt có chứa khoảng cùng nồng độ muối như bột cá, và điều này cần được xem xét khi các nguyên liệu này được cho phép trong khẩu phần của động vật. Mặt khác, một thành phần thường được sử dụng (ngày nay ngay cả trong thức ăn siêu khởi động của gia cầm thịt), whey chứa khoảng 1% Na và 1,5% Cl. Whey tách lactose (chủ yếu là một nguồn protein) và các sản phẩm sữa khác (chủ yếu là lactose) chứa hàm lượng cao hơn tùy thuộc vào hàm lượng protein và tro đạt được khi loại bỏ các thành phần khác.
Kết luận
Muối là một thành phần quan trọng bởi vì natri và clo rất cần thiết đối với sự sống và năng suất. Muối là nguyên liệu sẵn có giá rẻ nhất cung cấp hai chất dinh dưỡng này. Đối với những khu vực bị thiếu nước ngọt, các vấn đề về muối trong khẩu phần ăn của động vật là điều cần cân nhắc thận trọng. Sự cân bằng đúng lượng muối ăn trong nước và thức ăn có thể nâng cao năng suất và giảm tiêu chảy.
Biên dịch: Acare VN Team
Nguồn: WATTAgNet.com