Theo Tiến sĩ Gary L. Cromwell, Khoa Animal and Food Sciences, Đại học Kentucky
(Acare VN) Chẩn đoán lâm sàng các bệnh do thiếu dinh dưỡng là việc khó khăn. Chẩn đoán lâm sàng sai là khá thường xuyên do sự phức tạp của việc quản lý cũng như các bệnh truyền nhiễm dễ nhầm lẫn với các bệnh ký sinh trùng hay suy dinh dưỡng. Đối với hầu hết các bệnh về thiếu dinh dưỡng thì các dấu hiệu lâm sàng là không rõ rệt, cụ thể ví dụ như: kém ăn, giảm tăng trưởng và giảm chất lượng vật nuôi. Sự thiếu hụt một số chất dinh dưỡng có thể gây nên sự vô sinh và sự thiếu chất sau đó có thể gây ra nhiều hậu quả. Sự thiếu hụt này có thể tồn tại mà không có các dấu hiệu lâm sàng rõ ràng. Trong lĩnh vực chăn nuôi, sự thiếu hụt này có thể chỉ là nhẹ hoặc chưa đủ để xuất hiện các triệu chứng lâm sàng dẫn đến việc chẩn đoán khó khăn.
Chẩn đoán thiếu hụt chất dinh dưỡng bằng cách quan sát các đáp ứng với các phương pháp dinh dưỡng nhưng không phải lúc nào cũng rõ ràng, đặc biệt đối với sự thiếu hụt lâu dài, các bệnh tích có thể không hồi phục. Sự thiếu hụt chất dinh dưỡng chỉ nên chẩn đoán sau khi theo dõi các triệu chứng lâm sàng và xem xét về khẩu phần ăn, bệnh lý và lịch sử của người quản lý động vật.
Thiếu protein
Sự thiếu hụt protein có thể là kết quả của lượng thức ăn ăn vào dưới mức tối ưu, hoặc do thiếu một hay nhiều amino acid thiết yếu, làm giảm mức tăng trưởng, tỷ lệ chuyển đổi thức ăn cao và lượng mỡ trong thân thịt ở heo đang phát triển và heo vỗ béo nhiều hơn. Ở heo nái đang cho con bú, sản xuất sữa bị giảm, khối lượng cơ thể giảm quá mức và heo nái có thể không động dục được lại sau cai sữa. Để sử dụng acid amin tối ưu, tất cả các amino acid thiết yếu phải được giải phóng trong quá trình tiêu hóa với tỷ lệ tương ứng với mức nhu cầu. Do đó, các chất bổ sung protein không nên cho ăn trực tiếp mà nên được trộn với các loại nguyên liệu có sẵn.
Không có bằng chứng nào được đưa ra để ủng hộ quan điểm lý thuyết về ngộ độc protein ở heo. Khẩu phần ăn chứa từ 35%-50% protein được cho là nhuận tràng và sử dụng kém hiệu quả, nhưng không có tác dụng phụ nào được ghi nhận.
Thiếu chất béo
Một số acid béo mạch dài không bão hòa là cần thiết cho heo nái. Linoleic acid rất cần thiết trong khẩu phần ăn và được sử dụng cùng acid béo mạch dài. Thiếu Linoleic acid sẽ gây rụng lông, bong da, viêm da, hoại tử da cổ và vai, và sự tăng trưởng kém ở heo đang phát triển. Khẩu phần ăn của heo thông thường chứa đầy đủ chất béo từ các thành phần tự nhiên cung cấp lượng lớn acid béo thiết yếu.
Thiếu khoáng chất
Sự thiếu hụt
canxi và
phốt pho sẽ dẫn tới bệnh còi xương ở heo đang phát triển và nhuyễn xương ở heo trưởng thành. Các triệu chứng bao gồm sự biến dạng và cong phần xương dài, heo con đi khập khiễng, gãy xương và liệt hai chân sau (là kết quả của việc gãy xương vùng hông) ở heo nái già. Do heo nái sản xuất lượng sữa ở mức cao và cho con bú nên sẽ dễ bị liệt sau khi heo cai sữa nếu thiếu canxi hoặc phốt pho trong cơ thể. Những triệu chứng này cũng có thể là do thiếu vitamin D, nhưng thiếu phốt pho là phổ biến nhất. Heo được ăn khẩu phần ăn ít muối (NaCl) sẽ làm giảm tăng trưởng và sức khỏe, phần lớn là do giảm lượng thức ăn ăn vào.
Mặc dù không đặc hiệu cho tình trạng thiếu
muối, nhưng lông và da cũng có thể kém phát triển. Đã có báo cáo về những trường hợp heo đã cố gắng sử dụng nước tiểu của các con heo khác để bổ sung do thiếu muối.
Heo nái được cho ăn khẩu phần ăn thiếu
iot sẽ sinh ra heo con không có lông, sức khỏe yếu hoặc chết non. Với sự thiếu hụt ít, heo sinh ra chỉ yếu khi sinh, nhưng tuyến giáp của chúng to ra và có sự bất thường về mô học (sự tăng sinh ở tuyến giáp). Một số nguyên liệu thức ăn (bao gồm đậu nành và bột đậu nành) có thể chứa thành phần gây bướu cổ và có thể gây bướu cổ nếu không có iot trong khẩu phần thức ăn. Sử dụng muối iot ở mức độ khuyến cáo sẽ ngăn ngừa được sự thiếu hụt này.
Sự thiếu hụt
sắt và
đồng làm giảm tốc độ hình thành hemoglobin và RBC thấp, niêm mạc nhợt nhạt, tim phù, phần da ở cổ và vai bị phù, mệt mỏi và thở gấp. Thiếu sắt phổ biến hơn thiếu đồng và thường gặp nhất ở heo con không được tiêm sắt và uống sắt sớm.
Sự thiếu hụt
kẽm dẫn tới bệnh parakeratosis ở heo đang phát triển, đặc biết là ở khẩu phần ăn chứa nhiều acid phytic (hoặc phytase, dạng phốt pho chính trong các loại ngũ cốc và khô dầu) và lượng canxi cao hơn khuyến cáo. Cách thức phòng ngừa Parakeratosis vẫn chưa được biết tới
Sự thiếu hụt
Selen và/hoặc
vitamin E có thể làm heo con đang phát triển chết đột ngột nhanh chóng. Ngoài ra, sự thiếu hụt selen/vitamin E ở heo con sẽ dễ kiến chúng ngộ độc sắt do tiêm sắt bổ sung.
Thiếu Vitamin
Hầu hết trong các khẩu phần ăn thương mại đều bổ sung vitamin và các hỗn hợp vitamin có sẵn, vì vậy việc thiếu vitamin ít phổ biến hơn so với những năm gần đây. Thiếu
vitamin A dẫn tới tình trạng rối loạn thị giác và các biểu mô của hệ hô hấp,khả năng sinh sản, hệ thần kinh, hệ tiết niệu và tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng. Sự ảnh hưởng ở khả năng sinh sản là sự giảm sức khỏe ở heo nái, chúng có thể đẻ những con heo con bị mù, không mắt, yếu hoặc dị tật. Sự thoát vị cột sống ở bào thai cũng được báo cáo là một dấu hiệu thiếu vitamin A ở heo nái. Khi thiếu vitamin A heo sẽ có sự rối loạn phát triển, mắc bệnh quáng gà, rối loạn hô hấp. Khả năng thiếu vitamin A là thấp vì gan có khả năng dự trữ vitamin này
Dấu hiệu thiếu
Vitamin D bao gồm: còi xương, cứng khớp, xương yếu và cong, có thể liệt chân sau. Những dấu hiệu này rất khó để phân biệt với bệnh thiếu canxi hoặc phốt pho.
Thiếu
viatmin E có thể dẫn đến khả năng sinh sản kém và hệ thống miễn dịch bị suy giảm. Nhiều triệu chứng của thiếu vitamin E tương tự như sự thiếu hụt Selen.
Heo thiếu
vitamin K có thể có thời gian đông máu kéo dài dẫn tới có thể chết vì xuất huyết. Một số thành phần trong thức ăn bị mốc có thể gây cản trở sự tổng hợp vitamin K. Ngoài ra, hàm lượng canxi trong khẩu phần ăn cao sẽ cản trở khả năng vitamin K hoạt động, gây ra những triệu chứng này
Heo thiếu
riboflavin , khả năng sinh sản bị suy giảm, heo hậu bị động dục không theo chu kì, ngoài ra không có triệu chứng nào khác
Heo nái bị thiếu chất có thể chết khi đẻ sớm, từ 4-16 con. Heo chết thường rất ít lông, cơ thể bị biến dạng một phần và có thể hai chân trước mở rộng. Heo choai đang cho ăn khẩu phần ăn ít riboflavin sẽ tăng trọng chậm, giảm khả năng ngon miệng, lông xù xì, viêm da tiết dịch và có thể bị đục thủy tinh thể.
Heo thiếu
niacin có thể gây viêm đường tiêu hóa và biểu hiện tiêu chảy, sụt cân, da sần sùi và bong da, viêm da tai. Tình trạng viêm đường ruột có thể là do thiếu niacine hoặc nhiễm vi khuẩn. Heo bị thiếu dễ dàng đáp ứng với phương pháp niacine mặc dù không phải là thuốc chữa bệnh viêm ruột truyền nhiễm, khẩu phần ăn đầy đủ niacine cho phép heo duy trì khả năng chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn
Heo đang phát triển và heo nái mang thai có dáng đi điển hình “kiểu đi con ngỗng”, mất thăng bằng, và tiêu chảy ra máu nhưng không phải do nhiễm trùng. Khi duy trì khẩu phần ăn thiếu
axit pantothenic sự thiếu hụt sẽ trở nên nghiêm trọng, chứng chán ăn sẽ tăng dần
Heo thiếu
choline sẽ biểu hiện sự không cân đối và hình dáng vai bất thường. Khi mổ khám, họ có thể thấy gan nhiễm mỡ và những phần hoại tử ở thận. Heo nái thiếu choline giảm kích thước lứa đẻ và heo con sinh ra bị dị tật ở chân.
Thiếu hụt
biotin gây ra sự rụng lông, loét và viêm da, dịch quanh mắt, viêm niêm mạc miệng, nứt móng, nứt và chảy máu bàn chân.
Heo sơ sinh được cho ăn khẩu phần ít
vitamin B12 cho thấy khả năng hoạt động suy giảm, tiếng kêu khó khăn và không điều khiển được thân sau. Kiểm tra mô học tủy xương cho thấy hệ thống tạo máu bị sủy giảm. Gan nhiễm mỡ và hoại tử.
Biên dịch: Acare VN Team
Nguồn:
msdvetmanual