BY BRENDAN LYNCH
(Acare) Việc đáp ứng đủ nhu cầu acid amin cho heo đồng thời không dư thừa protein không chỉ giúp tiết kiệm mà còn có lợi về mặt dinh dưỡng và thân thiện với môi trường.
Protein cần thiết trong khẩu phần ăn của heo vì nó cung cấp các acid amin cần thiết cho động vật. Tuy nhiên, trong tổng số các acid amin trong khẩu phần, chỉ có các acid amin tiêu hóa được là có tính khả dụng đối với chúng.
Ảnh hưởng của việc dư thừa protein trong khẩu phần.
Có ba lý do chính khiến chúng ta hạn chế lượng protein thô (CP) trong khẩu phần ăn cho heo:
1. Giá bán: Nguyên liệu chứa protein thường có giá cao hơn so với ngũ cốc
2. Năng suất heo: Tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR) sẽ tốt hơn khi khẩu phần ít protein nhưng đáp ứng đủ nhu cầu về acid amin
3. Bài tiết nito: Vì điều này được xác định bởi protein thô trong khẩu phần, lượng protein dư thừa có nghĩa là lượng nito bài tiết nhiều hơn và có thể cần nhiều đất hơn để xử lý lượng nito này.
Mặc dù heo cần 10 loại acid amin thiết yếu trong khẩu phần theo tỷ lệ chính xác, nhưng chúng ta thường chỉ quan tâm đến 5 loại acid amin mà thường thiếu trong khẩu phần ăn thông thường. Đó là lysine, methionine, methionine + cystine, threonine và tryptophan. Nếu hàm lượng của năm loại acid amin này trong khẩu phần đủ và lượng protein tiêu hóa tổng số đủ thì hàm lượng của các acid amin thiết yếu khác thường cũng sẽ đủ.
Protein mà có chứa sự cân bằng hoàn hảo của các acid amin thiết yếu và đủ lượng acid amin không thiết yếu được gọi là “protein lý tưởng”. Sự cân bằng này liên quan tới nhu cầu lysine, ví dụ như các acid amin hạn chế trong khẩu phần chứa lúa mạch - lúa mì – đậu nành.
Khẩu phần ăn tốt nhất với heo là khẩu phần ăn chứa nhiều lysine, methionine và threonine. Các nguyên liệu khác nhau chứa lượng protein khác nhau. Ví dụ, lysine thay đổi khoảng từ 8%/protein trong whey đến 2.2%/protein trong lúa miến. Khẩu phần ăn cho heo nên cần khoảng 6-7% lysine/protein. Methionine trong protein cá có thể chiếm khoảng 3%, trong khi đậu Hà Lan, đậu Cove và đậu Lupin là dưới 1%. Whey có nhiều threonine (6-7%/protein) trong khi lúa mì thấp (khoảng 2.75%/protein). Điều này có nghĩa là khi chúng ta bổ sung các nguyên liệu “phi truyền thống" vào khẩu phần ăn cho heo, chúng ta cần cẩn trọng xem xét hàm lượng của một số acid amin.
Các nguyên liệu khác nhau
Tỷ lệ tiêu hóa của các acid amin là khác nhau giữa các nguyên liệu khác nhau và giữa các acid amin trong một cùng nguyên liệu. Trước đây, việc sử dụng khẩu phần ăn chủ yếu là ngũ cốc thì đây không phải là vấn đề, nhưng với giá nguyên liệu cao như hiện nay thì phải sử dụng nhiều nguyên liệu hơn và đặc biệt là sử dụng các phụ phẩm từ ngũ cốc. Chúng ta sẽ phải so sánh khẩu phần ăn và nhu cầu của heo về hàm lượng acid amin tiêu hóa.
Sự thiếu hụt acid amin thiết yếu sẽ làm hạn chế năng suất của heo. Điều này cũng có thể do lysine tổng hợp được bổ sung mà không điều chỉnh các acid amin khác. Trong khẩu phần ăn ít protein có bổ sung lysine, threonine và methionine thì có thể lý do là thiếu hụt tryptophan. Lysine tổng hợp có thể được sử dụng kém hiệu quả nếu dùng với hàm lượng cao mà heo chỉ được cho ăn một lần mỗi ngày hoặc trong khẩu phần ăn lỏng có xảy ra quá trình lên men.
“Việc dư thừa quá nhiều một acid amin nào cũng có thể làm giảm năng suất của heo. Hàm lượng lysine cao sẽ dẫn tới việc giảm khả năng tăng trưởng và tăng FCR” - Karen O’Connell đã chia sẻ tại Hội nghị về heo tại Teagasc năm 2004.
Một ví dụ về hai khẩu phần ăn dành cho heo vỗ béo: một khẩu phần ăn chứa protein cao và một khẩu phần protein thấp, được xây dựng có tối thiểu 11g/kg Lysine, 3,3g/kg methionine, 6,6g/kg methionine + cystine, 7,2g/ kg threonine và 2,0 g/kg tryptophan. Cả hai cùng có lượng acid amin thiết yếu như nhau.
Với hai khẩu phần ăn được coi là có khả năng đáp ứng nhu cầu của heo như nhau nên cả hai khẩu phần ăn đều có khả năng tăng trưởng tương đương nhau. Tuy nhiên, ở khẩu phần ăn ít protein có lượng N thải ra ngoài ít hơn và từ đó FCR sẽ tốt hơn.
Có nhiều bằng chứng khác cho thấy khẩu phần ăn protein thấp sẽ cải thiện FCR, lượng ăn vào và khả năng tăng trưởng tốt hơn với điều kiện nhu cầu acid amin của heo vẫn được đáp ứng (ví dụ như Bảng 5 của University College Dublin). Theo quy luật chung, 1% protein dư thừa cần 1% năng lượng thức ăn để có thể chuyển hóa thành ure trong cơ thể và bài tiết. Trên cơ sở đó, khẩu phần ăn ít protein (nhưng đủ lượng acid amin) sẽ cải thiện FCR tốt hơn 5%, làm cho khẩu phần có giá trị cao hơn 5%/tấn hoặc 11% theo giá trị hiện tại nhưng khẩu phần ít protein và không đủ lượng acid amin sẽ có hiệu quả kém hơn.
Protein và bài tiết nito hữu cơ
Lượng nito trong phân là sự chênh lệch giữa Nito ăn vào (lượng thức ăn và hàm lượng protein thô của nó) và lượng Nito trong thịt heo. Chúng ta giả định rằng, sự mất N vào khí quyển dưới dạng NH3 và N2 có tỷ lệ % không đổi trong lượng N thải ra ngoài.
Số lượng heo bán ra nhiều hơn, khối lượng giết mổ nhiều hơn và FCR kém hơn sẽ làm tăng lượng tiết nito hữu cơ trên mỗi heo nái. Dựa trên phân tích khẩu phần từ các nhà máy thức ăn chăn nuôi, DAFF đã tăng ước tính lượng nito bài tiết ở trang trại tăng từ 75kg/nái mỗi năm lên 87kg, năm 2006. Điều này đã dẫn đến lượng đất cần thiết tăng 12% và làm cho việc tuân thủ quy định SI 378 năm 2006 trở nên khó khăn hơn. Lượng protein trong khẩu phần ăn năm 2007 thấp hơn một chút so với năm 2006 nhưng lượng N bài tiết có thể giảm đáng kể.
Khẩu phần ăn ít protein cũng sẽ dẫn tới:
• Ít amoniac trong khí quyển
• Ít mùi hôi từ phần
• Lượng nước tiêu thụ ít hơn dẫn tới lượng phân thải ra thấp hơn
Chúng tôi đã phát triển và đưa ra các khuyến cáo về năng lượng và hàm lượng acid amin trong khẩu phần ăn cho các loại heo khác nhau (xem www.feedindustrynetwork.com để biết thêm chi tiết). Cần phải điều chỉnh khi năng lượng thay đổi.
Khẩu phần ăn chứa ít protein hơn là mong muốn từ quan điểm về năng suất cũng như quy định nhà nước. Do đó, nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi cần đánh giá lại hàm lượng protein trong thức ăn. Sự cân bằng phù hợp các acid amin tiêu hóa là rất quan trọng.
Nguồn: Wattagnet
Biên dịch: Acare VN Team