By Kristina Sørensen
(Acare) Việc thay thế ZnO đòi hỏi một giải pháp phức tạp kết hợp giữa các chiến lược cho ăn và quản lý để giải quyết bệnh tiêu chảy trên heo con cai sữa.
Kẽm oxit (ZnO) hàm lượng cao là vũ khí hữu hiệu chống lại các vi khuẩn đường tiêu hóa thường gây nên bệnh tiêu chảy trong suốt giai đoạn cai sữa của heo con. Tuy nhiên, bắt đầu từ tháng 6 năm 2022, EU sẽ thực thi lệnh cấm sử dụng ZnO trong khẩu phần cho heo cai sữa - quyết định này đã khởi động một cuộc chạy đua quyết liệt nhằm tìm ra giải pháp thay thế.
Giai đoạn chuyển tiếp cai sữa là một trong những giai đoạn khó khăn nhất trong vòng đời của heo, giai đoạn này thường gây stress, tăng trưởng kém và tiêu chảy ở heo con. Các giải pháp đưa ra thường xoay quanh việc tối ưu hóa nguồn thức ăn chăn nuôi, đó là lý do tại sao việc tìm kiếm nguồn ZnO thay thế ban đầu tập trung vào việc tìm kiếm một nguyên liệu có thể đóng vai trò thay thế 1: 1.
Tuy nhiên, ngày càng rõ ràng hơn khi giải pháp thay thế ZnO vẫn chưa được tìm thấy trong bất kì một nguyên liệu thức ăn đơn lẻ nào trong khi thời gian ban hành lệnh cấm của EU ngày càng đến gần. Thay vào đó, việc thay thế ZnO đòi hỏi một giải pháp phức tạp hơn mà trong đó, tình trạng sức khỏe, việc quản lý và vệ sinh của heo phải được kết hợp với tổng thể với các chiến lược cho ăn và các giải pháp về thức ăn để điều trị bệnh tiêu chảy khi cai sữa ở heo con (xem Hình 1). Những kinh nghiệm thực tế trong chăn nuôi lợn ở Đan Mạch đã cung cấp bằng chứng về điều này.
Hình 1. Một cách tiếp cận đa nhân tố đối với nguồn thức ăn không có kẽm (Zn). Nguồn: Vilomix.
Bản chất của phương pháp cai sữa mới
Trong điều kiện tự nhiên, việc cai sữa là một quá trình lâu dài. Tuy nhiên, trong chăn nuôi hiện đại, việc cai sữa diễn ra sớm và đột ngột. Tách biệt đột ngột heo con với heo nái mẹ đi kèm với nhu cầu thích nghi với một kiểu ăn uống mới, trộn đàn heo đang cai sữa lẫn với đàn heo con khác và thiết lập một hệ thống phân cấp mới. Đồng thời, heo con phải đương đầu với sự thay đổi từ sữa nái sang thức ăn đặc làm từ thực vật chứa nhiều protein và carbohydrate phức tạp hơn. Điều này gây căng thẳng tâm lý rất lớn cho heo con giai đoạn cai sữa.
Những hậu quả này thường làm giảm lượng ăn vào trong những ngày ngay sau khi cai sữa và có thể gây ra chứng biếng ăn ở heo con. Điều này thật sự nguy hiểm vì độ tuổi cai sữa của heo là từ khoảng ba đến bốn tuần, đồng thời, đây cũng là giai đoạn mà các cơ quan của heo, đặc biệt là đường tiêu hóa (GI), vẫn đang phát triển và chưa hoàn thiện đầy đủ chức năng.
Cân bằng nguồn thức ăn
Cung cấp chất dinh dưỡng liên tục là cần thiết để hỗ trợ phát triển đường tiêu hóa và duy trì niêm mạc của heo con. Nếu ruột rỗng, các nhung mao và một phần lớn các tế bào chịu trách nhiệm cho quá trình tiêu hóa và hấp thụ sẽ bị thoái hóa dẫn đến heo con cai sữa thường xuyên bị tiêu chảy và giảm tốc độ tăng trưởng.
Cho ăn là một hành động cân bằng, vì các thành phần thức ăn và khả năng tiêu hóa của heo con phải liên tục thích nghi với nhu cầu thay đổi của nó trong quá trình tăng trưởng. Đa dạng các loại phụ gia thức ăn chăn nuôi có thể giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa và chống lại những tác động tiêu cực trong quá trình cai sữa của heo con.
Kinh nghiệm thực tế từ Đan Mạch
Từ năm 2020 đến năm 2021, chúng tôi đã thực hiện các dự án kéo dài sáu tháng cùng với một số nhà chăn nuôi lợn và bác sĩ thú y của họ phối hợp cùng SEGES (Trung tâm Nghiên cứu lợn Đan Mạch). Mục tiêu là tìm ra giải pháp cho thách thức loại bỏ dần ZnO đối với những người tự trộn thức ăn tại nhà.
Dựa trên nhu cầu của từng trang trại, các dự án đã thực hiện những sáng kiến và chiến lược cho ăn mới trong phạm vi thực thi quản lý và vệ sinh. Buổi nghiên cứu đã cho thấy kết quả rất rõ ràng về việc tập trung vào nguồn thức ăn là rất quan trọng, về khoản protein thô và việc lựa chọn các nguồn protein, trong đó việc lựa chọn các nguồn protein dễ tiêu hóa là rất quan trọng. Nhưng tập trung vào thức ăn đơn lẻ thì không đảm bảo tỉ lệ thành công. Các quy trình vệ sinh nghiêm ngặt và cho heo con hoạt động để đảm bảo lượng ăn vào cao cũng là yếu tố then chốt.
Bảng 1: Các vấn đề trọng tâm tại chuồng đẻ và chuồng cai sữa.
|
Chuồng đẻ
|
Chuồng cai sữa
|
|
Vệ sinh (rửa, khử trùng, làm khô)
|
|
Cho heo con
hoạt động để đảm bảo heo con đứng dậy và di chuyển đến máng ăn tự động
để đảm bảo lượng ăn vào, ví dụ bằng cách tăng số lượng thức ăn hàng
ngày.
|
|
Mở và điều
chỉnh máng ăn để đảm bảo lượng thức ăn.
Mở máng ăn để đảm bảo thức ăn có sẵn cho lợn con.
Máng ăn phải được điều chỉnh tùy theo độ tuổi của heo con.
|
|
Chiến lược cho ăn (lựa chọn nguyên liệu thô)
|